ΣΚΕΨΕΙΣ-ΑΠΟΨΕΙΣ

Μόλις τελείωσα το τελευταίο βιβλίο του διάσημου ψυχιάτρου - ψυχοθεραπευτή Irvin D. Yallom,  που είναι η αυτοβιογραφία  του. Το  έγραψε στα 85 του,  σχετικά πρόσφατα δηλαδή, καθώς σήμερα (2018) είναι 87 χρονών. Είναι κάπως περίεργο το γιατί να έχουν τόση μεγάλη επιτυχία τα βιβλία ενός ψυχοθεραπευτή, τα οποία ασχολούνται με περιστατικά ψυχιατρικά και με την αντιμερώπιση τους.  Παρ όλ αυτά, όλα τα βιβλία του, που δεν παύουν να είναι μυθιστορήματα, έχουν μια καταπληκτική παγκόσμια επιτυχία! Έχω διαβάσει και άλλα βιβλία του ( Η θεραπεία του Σοπενάουερ, Όταν έκλαψε ο Νίτσε, Η μάνα και το νόημα της ζωής,  Στον κήπο του Επίκουρου) και όλα μου άρεσαν! Αυτό εδώ, μια αυτοβιογραφία, διαβάζεται άνετα, από την αρχή μέχρι το τέλος.

" Την καρδιά μου αγγίζουν τώρα πολλές αναμνήσεις που είχαν από πολύ καιρό αποκοιμηθεί..... ".  Ένα πολύ χαρακτηριστικό συγκινητικό απόσπασμα: " Πραγματικά, καθώς πλησιάζω στο τέλος, ανακαλύπτω πως πορεύομαι σε κύκλο, πλησιάζοντας ολοένα πιο κοντά στην αρχή. Οι αναμνήσεις των θεραπευόμενων πυροδοτούν τώρα συχνότερα τις δικές μου, η δουλειά που κάνω μαζί τους προς το δικό τους μέλλον προσκαλεί και ανακινεί το δικό μου παρελθόν και διαπιστώνω πως επισκέπτομαι ξανά την ιστορία μου». 

Ποιο το περιεχόμενο του βιβλίου?  Αφού πρόκειται για αυτοβιογραφία ...διαβάζουμε το τόπο γέννησης του, τον τρόπο ανατροφής, αναμνήσεις από τη παιδική του ηλικία. Βλέπουμε το πώς αναπτύχθηκε μέσα του η ενσυναίσθηση και πώς αποφάσισε να σπουδάσει την ιατρική επιστήμη. Γιατί επέλεξε τελικά την ψυχιατρική ως ειδικότητα και ειδικότερα την ψυχοθεραπεία?  Πώς δημιούργησε νέο τρόπο διάδρασης ανάμεσα στους ψυχοθεραπευόμενους....μια νέα διεργασία στις ψυχοθεραπευτικές ομάδες. Μας λέει γιατί και πώς ασχολήθηκε με τον υπαρξισμό, με τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία.  Αναφέρεται συχνά και με λεπτομέρειες στα οικογενειακά του,  ιδίως εκφράζει τον θαυμασμό του και την αγάπη του για τη Μαίριλυν (τη σύζυγό του) και εξηγεί πώς κατάφεραν να μείνουν τόσα χρόνια μαζί δημιουργώντας μια πολυμελή οικογένεια (4 παιδιά και 8 εγγόνια). Αναφέρεται στη υπαρξιακή ψυχοθεραπεία, την απόφαση του να μελετήσει πολύ φιλοσοφία και λογοτεχνία έτσι ώστε να αποφασίσει να γράψει ο ίδιος λογοτεχνία. Μάλιστα παραιτήθηκε νωρίς από την έδρα του καθηγητή Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ των ΗΠΑ, για να αφοσιωθεί στη συγγραφή μυθιστορημάτων (με θέμα πάντα τη ψυχοθεραπεία).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μας τους Έλληνες, είναι η δήλωση του πως έγινε 'Ελληνας! 

Σε ένα κεφάλαιο με τίτλο ΠΩΣ ΕΓΙΝΑ ΕΛΛΗΝΑΣ περιγράφει πολλά και τελειώνοντας γράφει :

" Είναι τόσο πολλές οι τρομακτικές και θλιβερές ειδήσεις στο κόσμο σήμερα που σε όλους μας προκαλούν κόπωση και μούδιασμα, ωστόσο κάθε φορά που κάποιος παρουσιαστής ειδήσεων αναφέρει την Ελλάδα, η Μαίρυλιν κι εγώ στήνουμε πάντα αυτί. Πάντα θα αισθάνομαι ένα είδος θαυμασμού για τους Έλληνες και ευγνωμοσύνη που με θεωρούν κάτι σαν επίτιμο πολίτη της χώρας τους" .

 «Αυτό ήταν η ζωή; Τότε άλλη μια φορά!» ο τίτλος του βιβλίου δείχνει τη λατρεία του για τη ζωή, αλλά ταυτόχρονα πως ο ίδιος έχει ζήσει πραγματικά καλά και ίσως ο τίτλος αυτός να μην φανερώνει  πόσες πραγματικά ζωές έχει ζήσει. Χαρακτηριστικά αναφέρει : 

 " Ναι, λέω, η αυτοδημιουργία είναι πηγή μεγάλης περηφάνιας, αλλά γεννά και το αίσθημα ότι δεν έχουμε θεμέλια. Γνωρίζω πολλά χαρισματικά παιδιά μεταναστών που νιώθουν σαν νούφαρα στο βάλτο - πανέμορφα λουλούδια αλλά χωρίς ρίζες". " .....δεν έχω αποδεχθεί πως είμαι γέρος. Μερικές φορές δέχομαι την ιδέα ότι η απόσυρση θα έπρεπε να είναι περίοδος ξεκούρασης και γαλήνης, μια περίοδος στοχασμού με ικανοποίηση. Αντιλαμβάνομαι όμως συγχρόνως ότι υπάρχουν μερικά ανυπόταχτα συναισθήματα από τα πρώιμα χρόνια της ζωής μου, τα οποία συνεχίζουν να προκαλούν αναταράξεις και απειλούν να αναδυθούν στην επιφάνεια της ζωής μου, αν κόψω ταχύτητα.

" Επειδή καθώς φτάνω όλο και πιο κοντά, όλο και πιο κοντά στο τέλος, ταξιδεύω σ' έναν κύκλο που πλησιάζει, όλο και πλησιάζει στην αρχή" . " Τα λόγια αυτά του Νίτσε με στοιχειώνουν. Νιώθω όλο και περισσότερο κάποιες δυνάμεις να με σέρνουν προς την αφετηρία μου. Τις προάλλες πήγα με την Μαίριλυν στο..." ...." ....... Πριν την παράσταση σταματήσαμε να φάμε κάτι πρόχειρο στο Wise Sons, ένα μικρό εβραϊκό φαγάδικο που μοιάζει να έχει βγει απευθείας από την Ουάσιγκτον της δεκαετίας του 1940, από την παιδική μου ηλικία. Οι τοίχοι του είναι σχεδόν καλυμμένοι από οικογενειακές φωτογραφίες - ομάδες από φοβισμένους εκφραστικούς πρόσφυγες με μεγάλα μάτια, που έφτασαν στο νησί Έλλις από την Ανατολική Ευρώπη. Οι φωτογραφίες με καθήλωσαν. Εμοιαζαν στις φωτογραφίες της δικής μου ευρύτερης οικογένειας. Είδα ένα θλιμμένο αγόρι, που θα μπορούσε να ήμουν εγώ, να κάνει την ομιλία του στο Μπαρ Μιτσβά του, Είδα μια γυναίκα που αρχικά νόμισα ότι ήταν η μητέρα μου. Ένιωσα μια ξαφνικά - και πρωτόγνωρη- θέρμη τρυφερότητας και αισθάνθηκα ντροπή και ενοχή που έχω αναφερθεί επικριτικά σ' εκείνην σ' αυτό εδώ το βιβλίο. Όπως η μητέρα μου, έτσι και η γυναίκα της φωτογραφίας φαινόταν αμόρφωτη, τρομαγμένη, άνθρωπος του μόχθου που το μόνο που έκανε ήταν να προσπαθεί να επιβιώσει και να μεγαλώσει την οικογένεια της σε μια καινούρια ξένη κουλτούρα. Η ζωή μου ήταν τόσο πλούσια, τόσο προνομιούχα, τόσο ασφαλής - σε μεγάλο βαθμό χάρη στο μόχθο και στη γενναιοδωρία της μητέρας μου. Καθόμουν λοιπόν σ' εκείνο το φαγάδικο κι έκλαιγα κοιτάζοντας τα μάτια της γυναίκας και τα μάτια όλως εκείνων των προσφύγων. Έχω ζήσει μια ζωή εξερευνώντας, αναλύοντας και ανακατασκευάζοντας το παρελθόν μου, τώρα όμως συνειδητοποιώ ότι υπάρχει μέσα μου μια κοιλάδα δακρύων και πόνου από τα οποία ίσως να μην απαλλαγώ ποτέ". 

Ένα καλό βιβλίο, ναι. Ο Γιάλομ είναι ένας πετυχημένος ψυχίατρος - ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας. . Έχει γυρίσει όλο το κόσμο, έχει θαυμαστές και αναγνώστες σε όλες σχεδόν τις χώρες. Έχει κάνει μια υπέροχη οικογένεια....Δικαίως αναφωνεί : ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ ; ΤΟΤΕ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ. Το ερώτημα μου είναι : Αν είχε γεννηθεί σε μια πάμφτωχη χώρα, αν ζούσε πεινώντας και διψώντας....αν έβλεπε γύρω του να παθαίνουν σαν...μύγες οι συνάνθρωποι του....Αν ο πόλεμος ήταν μια μόνιμη κατάσταση στη χώρα του......Θα έλεγε το ίδιο ; 

.