ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Followers

Tuesday, November 23, 2010

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΧΡΟΝΟ (Τόμος Α΄)

 --"Πριν από δεκαπέντε περίπου χρόνια, ο Ραιημόν Κενώ ζήτησε από συγγραφείς και κριτικούς έναν κατάλογο με τα εκατό αξιολογότερα βιβλία στην ιστορία της λογοτεχνίας. Οι απαντήσεις έφεραν πρώτη τη Βίβλο, δεύτερο το θέατρο του Σαίξπηρ, και τρίτο το Αναζητώντας το χαμένο χρόνο : ο Προυστ ανήκει πια στην ιστορία, αλλ ' είναι πολύ κοντά μας, πολύ ζωντανός." 
- Αυτό είναι ένα μικρό απόσπασμα από το 36 σελίδων ΕΠΙΜΕΤΡΟ στο τέλος του ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΧΡΟΝΟ, του Μαρσέλ Προυστ (Βιβλιοπωλείο Εστίας, Μετάφραση Παύλου Ζάννα, Επιμέλεια έκδοσης Παναγιώτης Πούλος - Δέκατη έκδοση, Σεπτέμβριος 2009 - σελίδες συνολικά του Α΄τόμου, μαζί με το Επίμετρο και τις σημειώσεις 443) που είναι γραμμένο (το επίμετρο) από το μεταφραστή του έργου, το Παύλο Ζάννα, όπου αναλύεται-ανατέμνεται στο μέτρο του δυνατού, αυτό το έργο του Προυστ, επεξηγώντας - αποσαφηνίζοντας τόσα πολλά, που νομίζω καλύπτεται και ο πιο απαιτητικός αναγνώστης.
-- "Ο μυθιστοριογράφος μιας ποιητικής εμπειρίας" (όπως χαρακτηρίζεται κάπου στο Επίμετρο ο Προυστ), διεισδύει στο βάθος της ψυχής του ανθρώπου, αναλύει τα πάθη, το συναίσθημα της ζήλιας και, όπως ένας ιατροδικαστής ανατέμνει ένα σώμα για να βρει την αιτία του θανάτου, ο Προυστ ψάχνει κάθε γωνιά των συναισθηματικών μεταπτώσεων, όχι μόνο του αφηγητού της ιστορίας, αλλά και όλων των ηρώων του πολυπρόσωπου έργου του. Μεταξύ άλλων, καυτηριάζει την υποκρισία που εκδηλώνεται στις κοινωνικές συναναστροφές στα διάφορα σαλόνια των ευγενών της εποχής (αλλά που δεν διαφέρουν  και πολύ, καθόλου θάλεγα, από αυτές της εποχής μας, στα αντίστοιχα σαλόνια.
-- Όμως όλα τα ανωτέρω και άλλα πολλά, δεν θα είχαν τίποτα το ιδιαίτερο (πολλοί άλλοι το έχουν κάνει και το κάνουν), αν δεν γράφονταν με τον μοναδικό τρόπο - ύφος του Προυστ. Η λεπτομερέστατη περιγραφή για ανθρώπους και φύση, δημιουργεί εικόνες που είναι πραγματικά σαν τεράστιοι ζωγραφικοί πίνακες! Ο αναγνώστης διαβάζοντας, άλλοτε αισθάνεται  ότι "μελετά" πίνακες ζωγραφικής, άλλοτε αισθάνεται πως βρίσκεται στο κέντρο των δρώμενων. Οι μακροσκελείς φράσεις, μπορεί μερικές φορές να κουράζουν, αλλά αν έχει υπομονή ο αναγνώστης και διαβάσει 2 ή και 3 φορές τη φράση ή τη παράγραφο ή (ακόμη) και ολόκληρη τη σελίδα, θα νιώσει μαγεμένος (!) όταν "προσλάβει" όλο το νόημα των "εικόνων". Οι συνεχείς μεταφορές, παρομοιώσεις, αλληγορίες καθώς και ο ατίμητος πλούτος του λεξιλογίου, καθιστούν το έργο αυτό, δικαίως, ως ένα από τα σπουδαιότερα συγγράμματα.
-- Ο πρώτος αυτός τόμος τιτλοφορείται : Από τη μεριά του Σουάν και αποτελείται από  3 μέρη. Το α΄έχει τίτλο  : Το Κομπραί, το β΄ Ένας έρωτας του Σουάν και το γ΄το Όνομα τόπων: το όνομα.
-- Η υπόθεση δεν έχει σημασία, δεν είναι ούτε πολύπλοκη, ούτε συναρπαστική. Δεν θα αναφερθώ καθόλου σε αυτή. Θα αναφέρω όμως μερικά αποσπάσματα από το Επίμετρο, τα οποία δίνουν πληρέστερη εικόνα του περιεχομένου του βιβλίου.
--" Τί μας λέει αυτό το βιβλίο? Ο Γκαετάν Πικόν το διατυπώνει, νομίζω, με σαφήνεια:<<Ιστορία μιας ζωής, το Αναζητώντας το χαμένο χρόνο είναι η ιστορία ενός βιβλίου. Βλέπουμε κάποιον - τον ήρωα- να προχωράει στην ύπαρξη, αναζητώντας αυτό που ανήκει της ύπαρξης : μια ευτυχία, το Υπέρτατο Αγαθό [...]. Ταυτόχρονα βλέπουμε τον ήρωα - που είναι ο αφηγητής - να γυρεύει το θέμα ενός βιβλίου που θέλει να γράψει. Το θέμα αυτό ανακαλύπτεται στο τέλος του έργου : τη στιγμή που σταματά η αφήγηση της ζωής. Όταν η δεύτερη κίνηση (αυτή που προσανατολίζεται στην αναζήτηση του έργου) δέχεται το αντικείμενο της, αναιρεί την πρώτη κίνηση (την αναζήτηση ενός αγαθού της ζωής), ή μάλλον αντιστρέφει το νόημα της : από προοδευτική η κίνηση γίνεται αναδρομική - όχι πια η αναζήτηση  μιας μελλοντικής βίωσης, αλλά αναζήτηση του βιωμένου , και τότε ταυτίζεται με τη δημιουργία του βιβλίου......
.... Γιατί θέμα του βιβλίου είναι ακριβώς η ζωή, αλλά η ζωή η σταματημένη, που ανακαλείται σαν στο κατώφλι του θανάτου>>
" Ο Προυστ γράφει ένα βιβλίο με κύριο πρόσωπο έναν αφηγητή (τον Μαρσέλ) που προσπαθεί να γράψει ένα βιβλίο. Η βασική αυτή διάκριση ανάμεσα στον Μαρσέλ και τον Προυστ πρέπει να διατηρηθεί....  ..... ο Προυστ αρχίζει να γράφει ένα βιβλίο, στο οποίο ο Μαρσέλ αρχίζει να γράφει ένα βιβλίο με τις λέξεις <<Για χρόνια πλάγιαζα νωρίς>> (εγώ ο Μαρσέλ). Το βιβλίο είναι φτιαγμένο από αναμνήσεις και σκέψεις, και γι' αυτό το λόγο με την πρόοδο του έργου, καθώς προχωράει ο χρόνος της αφήγησης (το παρελθόν), προχωράει και ο χρόνος (το παρόν), στο οποίο βρίσκεται ο αφηγητής για να θυμηθεί το παρελθόν του ........ "

"Το βιβλίο αυτό, στο οποίο παίζουν τόσο ρόλο τ' αντιφεγγίσματα, η κάθε αντανάκλαση, το παιχνίδι της σκιάς με το φως, είναι ΕΝΑΣ ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ, όπου αναγνωρίζω τον εαυτό μου, κι όπου ο εαυτός μου πολλαπλασιάζεται στο άπειρο".
" Η αξία του εξωτερικού κόσμου είναι σχετική. Τον έρωτα, αυτό που τον ορίζει είναι η αυταπάτη, η γυναίκα που ερωτευόμαστε ενσαρκώνει τις αυταπάτες μας τη στιγμή ακριβώς που η ψυχική μας τάση τείνει σ ' αυτές. Γιατί όλα κινούνται, μετακινούνται, αλλάζουν και μένει μόνο η - μεταβλητή επίσης - υποκειμενική μας αντίληψη".
" Η σημασία των έργων τέχνης στο Αναζητώντας είναι τεράστια : έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, αρχιτεκτονικής, μουσικές συνθέσεις κι έργα λογοτεχνικά αναφέρονται κάθε τόσο, σχηματίζοντας το πλέγμα ενός άλλου κόσμου σε σχέση με τον οποίο μπορεί να ερμηνευτεί ο δικός μας. Γιατί ο δικός μας κόσμος είναι περαστικός και μεταβλητός, ο άλλος σταθερός και αναλλοίωτος".

- Το Επίμετρο δικρίνεται σε μέρη, που παρ' όλο που έχουν επικεφαλίδα, συνδεόνται ανάμεσα τους άμεσα, χωρίς αλλαγή ούτε παραγράφου. Τα μέρη αυτά είναι : Η ΖΩΗ, Ο ΑΦΗΓΗΤΗΣ,  ΕΝΑΣ ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ,  Η ΤΕΧΝΗ,  Ο ΧΡΟΝΟΣ,  Η ΙΣΤΟΡΙΑ 

Νομίζω πως με όσα αναφέρονται πιο πάνω, που είναι μόνο λίγα στοιχεία, δίνεται μια εικόνα γι ' αυτό τον Α΄ τόμο του Αναζητώντας, για το οποίο έργο (το συνολικό) έχουν γραφεί σελίδες επί σελίδων, από ειδικούς κριτικούς και λογοτέχνες, που τα εδώ αναφερόμενα μόνο ως (μικρότερη και από) σταγόνα στον ωκεανό μπορούν να παρομοιασθούν.
 

2 comments:

Ἅ λ ς said...

ειδα αναρτηση κ ειπα να ερθω πριν παω για υπνο!!

καληνυχτα!!!!
(δηλ. καλημεραααα!!!)

maxforeigner said...

Kαλημέρα Ειρήνη... καλή σου μέρα.